ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2020
Αυτήν την χρονιά το ετήσιο ραντεβού των τριών Επιταφίων από την Παναγία, την Θεοσκέπαστη και τον Άγιο Γεώργιο στον πλάτανο της Χώρας δεν πραγματοποιήθηκε εξαιτίας του τρισκατάρατου ιού.
Αναγκαστικά, αποκλεισμένοι στα σπίτια μας σαν ελεύθεροι πολιορκημένοι, ανατρέξαμε σε άλλους επιτάφιους, σε βιβλία σκονισμένα στις βιβλιοθήκες μας. Φυσικό ήταν να θυμηθούμε τον αγαπητό κύριο Θουκυδίδη και τον λιμό της Αθήνας την εποχή του Περικλή. Ξαναδιάβασα με λοιπόν στο γνωστό Επιτάφιο του μεγάλου μας ιστορικού του Πελοποννησιακού πολέμου: Πραγματικά η φύση της νόσου δεν ήταν δυνατόν να περιγραφεί με λόγια και η σφοδρότητα της προσβολής ξεπερνούσε τις αντοχές της ανθρώπινης φύσης. Οι άνθρωποι πέθαιναν, άλλοι από έλλειψη φροντίδας και άλλοι, παρά την μεγάλη περιποίηση που είχαν. Φάρμακο για το οποίο θα μπορούσε να πει κανείς ότι δίνοντας το στον άρρωστο θα τον βοηθούσε, δεν βρέθηκε ούτε ένα. Η περιγραφή του Θουκυδίδη για τον Λοιμό της Αθήνας συγκλονίζει. Ο ίδιος ο Περικλής είχε προσβληθεί από την φοβερή νόσο. Η επιδημία είχε πλήξει το μισό πληθυσμό της πόλης και υπήρξε η αιτία της ήττας των Αθηναίων από τους Σπαρτιάτες.
Το κείμενο του Θουκυδίδη αποκαλύπτει ανατριχιαστικές ομοιότητες με τις συνθήκες που σήμερα βιώνουμε με τις εικόνες των θυμάτων στο Πέργαμο της Ιταλίας.
Ο συγγραφέας του Επιταφίου περιγράφει με λεπτομέρειες τα φοβερά συμπτώματα του λοιμού, που μάλιστα εσωτερικά έκαιγε τόσο πολύ, που οι άρρωστοι δεν άντεχαν σκεπάσματα και ρίχνονταν σε στέρνες από την ακατάπαυστη δίψα που τους βασάνιζε.
Αυτά, συνέβαιναν στην Αθήνα πριν 2500 περίπου χρόνια…
Αλλά, η ζωή συνεχίζεται και στην πρόσφατη (Σχετικά) Ιστορία της Άνδρου, διαβάζουμε στο φύλλο της εφημερίδας «Άνδρος» 13 Απριλίου 1899 ένα συγκλονιστικό κείμενο που βρίσκεται στα αρχεία της Καϊρείου βιβλιοθήκης:
«Τα τραγικά αποτελέσματα της νόσου ευλογιάς το χωριό Απροβάτου ήσαν πρωτάκουστα. Οι κάτοικοι απεκλείσθησαν επί μήνας υπό στρατιωτικής δυνάμεως, πολύ δε ένεκεν παντοειδών στερήσεών και θλίψεών επί την απώλεια των οικείων των έπαθον άλλοι αυτοκτονήσαντες, Άλλοι παθόντες τας φρένας, και άλλοι θανόντες έκ της πείνης!!!
Και ταύτα εις μικράν απόσταση των Αθηνών μεθ´ ων Γαυρίου συγκοινωνεί ο Δήμος Άρνης και εις ελάχιστην, από της πόλεώς μας ένθα τόσοι εύποροι ώφειλον να επιδείξωσι ίχνος τι φιλανθρωπίας. Το υπουργείον είχεν επιδείξει εγκληματικήν αμέλειαν, μη αποστείλαν μήτε δαμαλίδα αλλά τη ενεργεία του βουλευτού κ. Εμπειρίκου ο διορισθείς υγειονομικός ιατρός κ. Όρος Μάλλιος μετέβη επι τόπου, εξηκρίβωσε την κατάσταση και διέταξε εφαρμογήν των υγειονομικών μέτρων ήτοι την απομόνωσιν και φρούρησιν των οικιών δια στρατιωτών οίτινες απεστάλησαν εξ Αθηνών υφ´ ένα ενωμοτάρχην.
Ο Ερυθρός Σταυρός απέστειλε δις απολυμαντικά είδη. Ο κ. Μάλλιος τρις μετέβη εις Απροβάτου με προφανή της υγείας του κίνδυνον. Οι απολυμάνσις των οικιών εγένετο κατά τους κανόνας της επιστήμης, ήδη δε αφού απελυμάνθησαν περί τας 22 οικίας υπελείφθησαν μόνον οκτώ εν αυστηροτάτη απομονώσει μέχρις ότου διανύσουν το κεκανονισμένον τεσσαρακονθήμερον διάστημα.
Τοιαύτη ατυχώς η εν Απροβάτου κατάστασις απειλήσασα ολόκληρον χωρίον εξ 700 ψυχών, ένεκεν της αβελτηρίας και απρονοησίας των εκεί αρχών Δημάρχου και Αστυνόμου οίτινες εν ω η επάρατος νόσος εποίει τον θανατηφόρον περίπατόν της ανενοχλήτως εν τω χωρίω κυριολεκτικώς ύπνωττον, ου μη άλλα και άλλο τι, ούτε μεσαιωνικόν τούτο αλλ´ εγκληματικόν έπραξαν ήτοι δια στρατιωτικής ζώνης περιώριζον το χωρίον, καταδικάζοντες ούτω εις τον αυτομολισμόν, και τον δια πείνης θάνατον τους εγκεκλεισμένους κατοίκους. Βεβαίως άνευ των υγειονομικών μέτρων, άπινα μεταβάσεις επι τόπου, ο κ. Μάλλιος εφήρμοσε, του περιορισμού των προσβληθεισών οικιών και αυστηράς φρουρήσεως αυτών, και η στρατιωτική ζώνη θα υφίστατο, αρθείσα μόνον τη λήψει των απομονωτικών μέτρων, και η νόσος θα εξηπλούτο καθ´όλον το χωρίον, ενώ σήμερον, αύτη περιεστάλη και μετά την ενεργηθείσαν επιστημονικήν απολύμανσιν των οικιών, δεν υπελείφθησαν η ολίγαι περιορισμέναι αυστηρότατα, άνευ φόβου μεταδόσεως ταύτης αυτόθι η αλλαχού.
Επί τούτοις συγχαίρομεν τω κ. Μάλλιω και τω μετά την εκείθεν εκτόπισιν του αστυνόμου τιμωρούμενου δια την αδράνειάν του, υπαστυνομεύοντι υπενωμοτάρχη κ. Καθήκουρη, μετά πολλής της επιμελείας, επιτηρούντι τα της απόλυμάνσεως των οικιών. Εις επίμετρον αναφέρομεν, ότι, ο κ. Δήμαρχος Άρνης απήλθεν επ´αδεία εις Κων/πολιν ίνα αναπνεύση τον καθαρόν αέρα του Βοσπόρου, ούτινος είχεν ανάγκην, κατόπιν του μεμολυσμένου ον εισέπνεεν εν τη δημαρχιακή του ζώνη».
Η επιδημία της ευλογιάς στο Απροβάτου το 1899 κάποια στιγμή εξαφανίστηκε, όπως κάποια στιγμή θα εξαφανισθεί και ο κορωνοϊός. Αλλά ας έρθουμε τώρα στα καθ’ ημάς. Στα νιάτα μου, ο αγαπημένος μου συγγραφέας ήταν ο Αλμπέρ Καμύ. Ήμουν μαγεμένος με τα βιβλία του, «Ο ξένος» «Ο επαναστατημένος άνθρωπος», «Ο Σίσυφος», και η «Πανούκλα». Στην πανούκλα ο Καμύ περιγράφει τα κρούσματα βουβωνικής πανώλης στην Αλγερινή πόλη Οράν. Όλη η πόλη μπαίνει σε καραντίνα. Ούτε τρένα, ούτε πλοία πλησιάζουν την πόλη. Ο κεντρικός ήρωας γιατρός Ριέ, σαν τον δικό μας καθηγητή Τσιόδρα, δίνει την μάχη εναντίον της επιδημίας. Τώρα, ιδού η καταπληκτική περιγραφή του Καμύ: « Όταν η επιδημία επιτέλους σταμάτησε ο γιατρός Ριέ θα περπατήσει μαζί με το πλήθος ανθρώπων που γιορτάζουν στους δρόμους μέσα στο ωραίο και απαλό φως που ξεχύνονταν πάνω από την πόλη, έπλεαν παμπάλαιες μυρωδιές κρέας ψητό και ποτά με γλυκάνισο, γύρω του πρόσωπα εκστατικά σηκώνονταν να κοιτάξουν προς το ουρανό. Άνδρες και γυναίκες αρπάζονταν ο ένας με τον άλλον με πρόσωπα φλογισμένα, με κραυγές πόθου. Ναι, η πανούκλα είχε τελειώσει και μαζί της ο τρόμος… Και ήξεραν πως υπάρχει κάτι που πάντοτε μπορείς να λαχτάρας και καμιά φορά να το κερδίζεις. Η ανθρώπινη τρυφερότητα». Στις δύσκολες μέρες που περνάμε, ο Καμύ μας στέλνει ένα αισιόδοξο μήνυμα: Ιός είναι θα περάσει…
Του χρόνου με το καλό, θα είμαστε όλοι γεροί και δυνατοί, θα πάμε και πάλι στην πλατεία της Άνδρου με τους τρεις επιτάφιους για να ψάλλουμε όλοι μαζί, μία αγκαλιά, «ω γλυκύ μου έαρ γλυκύτατόν μου τέκνον που έδει σου το κάλλος;»